Aruba, semper den nos curason - Parti 2
Aruba, semper den nos curason - Parti 2
Pa turista, Aruba ta sigur un "One Happy Island". Pero ora bo ta biba riba e isla pa un tempo largo, bo ta experiencia algun problema unda felisidad ta dificil pa haya. Demonstra, expresa bo opinion y critica algo ta bo derecho cu tur hende por eherce. Ta importante pa busca e momento adecua pa esaki pa asina tin un efecto real. Durante bishita di Rey, Reina Maxima y Princes Amalia di fin di januari y comienso di febrero 2023, a wordo pidi atencion riba algun tema duradero y sensibel na Aruba.
Prome, bishita Real a wordo bonbini cu señal di huma di Dump. E dump a sera algun tempo caba. Sin embargo, aparentemente e bultin a wordo kima na tres lugar diferente. Dump ta un problema pa añanan, despues di periodo di gobierno un tras otro, pero nunca a haya un solucion pa e problema aki. Mi a pensa riba momento cu e casamento di Beatrix y Claus a wordo interumpi pa bomba di huma door di manifestante bao lema "No cas, no coronacion" (“Geen woning, geen kroning”) riba 30 di April 1980. Felizmente, e señalnan di huma aki no a afecta e bishita negativamente. Despues, durante un bishita na San Nicolaas, un manifestante, Anouk Balentina, a demonstra contra contaminacion di aire di e bultin di dump.
Tambe mi a mira miembronan di e grupo di protesta Aruban Warriors cu un pancarta. Bao liderazgo di Helena Croes, nan a entrega un declaracion cu 15 punto na Minister di Relacionnan Reino (Koninkrijksrelaties), Sra. Van Huffelen, unda nan a indica cu nan no kier e scuse di esclavitud di e estado, pero si e oro cu famia real di Aruba a horta. Ademas nan kier tin un permiso di conduci y pasport propio pa e tribu indigena di Aruba, hunto cu conservacion di documentonan Hulandes. Pero e pregunta keda, ken ta realmente pertenece na un tribu indigena na Aruba. Esaki ta dificil pa demostra. Talbes nos por acepta e palabranan di nos Reina Maxima. Durante su discurso dia 24 di September 2007, Reina Maxima, ainda prinses, a bisa cu ora el a cuminsa su buskeda pa identidad Hulandes na 2000, e a realiza cu no ta existi un Hulandes.
Princes Maxima: "Un Hulandes no ta existi. Como consuelo mi por bisa cu tampoco ta existi 'un' Argentino. Pesey mi ta haya cu e titulo di e rapport di WRR (Conseho Cientifico pa Politica Gubernamental) no ta "Identidad Hulandes", pero "Identificacion cu Hulanda". Esaki ta laga espacio pa desaroyo y diversidad". Talbes nos por conclui cu 'un' Arubiano tambe no ta existi na e mesun manera aki.
Oro di Aruba! Pronto, e rei mester bolbe duna bek su regalo di oro di e premier, cu el a ricibi riba mesun dia. Esaki siguramente no tabata e intencion. Produccion di oro di Aruba tabata aproximadamente 1340 kilo tempo pasa, cu un valor actual di 34½ miyon euro. Siguramente esaki a wordo horta di Hulanda como conquistador colonial. Pero nos no mester lubida Inglatera tambe. E pais aki tambe a sa di horta oro for di Aruba. Algun Arubiano ta indica ainda cu e “Gouden Koets” ta origina di Aruba. Sin embargo, investigacion amplio a compara e oro di placa cu mostra for di Suriname y Sur Africa a resulta cu e oro ta proveniente di Suriname.
Ami tabatin un poco di berguenza ora mi a wak e protesta di Aruban Warriors. Pero esaki a bira mas grandi despues di e bishita di e Reino Real na Universidad di Aruba. Aki, e curso special pa prinses Amalia a wordo interumpi pa Gisele Sint Jago cu a cuminsa canta un cantica di esclavo. El a wordo saca pafo mesora. Pesey, e no por a presenta su manifesto na Minister di Relacionnan Reino, mevrouw van Huffelen, mientras e tabata sinta banda di dje den e sala. Den su manifesto, e ta pidi pa compensacion di restitucion y pa inclui esclavitud como un crimen contra humanidad den ley. Aruba a conoce sin duda esclavitud, pero esaki no por wordo compara cu esun di Corsou y e resto di e islanan.
Despues di e incidente Gisele a worde pidi door di e Universidad pa no papia cu prensa. Asina bo no ta duna Gisele su derecho di expresa su opinion. Ademas cu Gisele por canta bon y e merece expresa su sentimento, mi ta haci mi mes e pregunta si su manera tabata efectivo. Gisele a prepara tanto y pesey a logra trece poco. Talbes despues el a logra efecto, pero na momento mi a lamenta cu e a pidi atencion na un manera asina. No tabata mihor, si na Universidad nan a ofrece espacio pa esaki? Tal vez nan no a duna permiso pa esaki. Pero asina por a bai over di e mensahe den un manera mas efectivo y cla.
Diasabra durante e noticia di diamars, unda famia Reina bishita Museo Tula na Corsou. Na 1795, Tula a lidera un rebelion grandi di esclavonan na e isla. Despues di un presentacion tocante Tula, director Jeanne Henriquez, den un forma masha efectivo i tactico, a puntra e rei si e lo tuma den consideracion pa ofrese su disculpa pa pasado di esclavitut riba 1 di juli (durante e celebracion di Keti Koti) pa asina rompe e silensio.
E rei lo wordo confronta tambe cu pasado di esclavitut na otro islanan. Esaki ta parce cu e lo ofrese su disculpa riba 1 di juli. Naturalmente mester ta un desicion bon pensa y e politica tambe mester ta na altura di esaki. Si e rei, como prome rei di mundo, ofrese su disculpa, mi ta sigur cu e palabranan di director Jeanne Henriquez tambe a yuda pa logra esaki.